Thursday, January 14, 2010

Aile - Birey

- Bugun gecen gun yazdiklarimi okurken soyle bir seyi farkettim ki Orta Dogu insanlariyla iliskimi biraz abartmisim. :)

- Evet gercekten Araplarin, Iranlilarin, hatta Bulgar ve Yunanlarin kulturel olarak bana daha yakin oldugunu dusunuyorum. Ornegin, yutdisinda Iranlilar, Suriyeliler, Yunan ve Rumenlerle tanistim her biriyle kulturel acidan cok sey paylastigimi farkettim. Buna karsilik tanistigim Izlandali, Norvecli, Alman, ya da Hollandalilar (genel olrak Bati Avrupa ve Kuzey Amerikalilar) bana anlasilmasi ve arkadaslik kurmasi daha zor geldi (Latin Amerikalilara ayri bir parantez acmak gerek, ilginc bir sekilde tanistigim Brezilyali, Kosta Rika'lilar ve ozellikle Arjantinlilerle inanilmaz benzerliklerimiz oldugunu gordum). Herhalde bir genelleme yapmam gerekse 3. Dunya ulkelerinden gelen insanlarin belirli kulturel ve kulturden etkilenmis kisisel ozellikleri kendimde de gorebiliyorum. Mesela, kesinlikle Batililarda (genelde gelismis ulkele vatandaslari anlaminda kullaniyorum) olan kendine guven, ve bireycilik (individualism) kesinlikle 3. Dunya ulkelerinden gelenlerde (Dogulular?) yok. Fazla bir genelleme gibi gelebilir ama ozellikle Amerikalilarda ki her konuda kendine guvenmislik ve yaptigi isi onemseme (hatta bazi durumlarda gereginden fazla onemli gorme-gosterme)benim gordugum kadariyla bizde (3. dunya ulkesi vesaire) yok. Dogulularda ki sahiplenme, guven duyma gibi ozellikler de Batililarda yok.

- Bunun bir nedeni Amerikalilarin kendi ulkesinde olmasi ve kendi dilini konusuyor olmasi oldugunu dusunebiliriz. Kesinlikle etkisi vardir fakat bu durum Ingilizce konusmayan Avrupalilarin bireyci davranislarina uygulanmiyor. Bunun buyuk bir nedeninin aile oldugunu dusunuyorum. Batililarin cocuklarina bir birey gibi davranan ve sorumluluklar atfeden aile yapisina karsin Latin Amerika, Dogu Avrupa ve Orta Dogu ailelerinin muthis korumaci olmalari, bu cocuklarin cok daha gec bagimsiz bireyler haline gelmeleri ile sonuclaniyor (yine hatirlatirim ki asiri genellemeye kurban gidiyor olabilirim). Daha da fazlasi bu bireyler sonunda evlendikleri zaman eslerinden de ayni sahiplenmeyi bekliyorlar ve genelde de buluyorlar (ben kesinlikle bir istisna degilim :). Hala hangisinin birey icin daha yararli oldugunu bilemiyorum. Ama bu farkli aile tutumlarinin kisisel farkliliklara yol actigini ve Batili-Dogulu farkliliklarinin da bundan kaynaklandigini dusunuyorum.

- Simdi ilk derdime geri donuyorum. Batili-Dogulu farklilik ve benzerliklerine karsilik kendimle ilgili yanlis bir degerlendirme de yaptigimi farkettim. Hata su ki benim hayatta ailemden gelen ozellikleirmin disinda kendi yaptigim secimlerde daha cok Batililarla kendimi iliskilendirebiliyorum. Ornegin kendimi liberal (ekonomik anlamda degil) olarak goruyorum ve kisisel haklara mudahelenin karsisinda durmaya calisiyorum. Bizim ulkemizde de genelde "herkesin haklarina saygiliyiz" cumleleri "ama..." diye devam eder. Ben gercekten uzerinde calisarak liberal olmaya calisiyorum, cunku liberal dusunmenin, ozgurluklere, kisisel alana sayginin, ve tolaransin "dogru dusunce tarzi" (o herneyse... onu da sonra tartisirim) olduguna inaniyorum. Tabi ki benim dusunnce tarzim hala ailemin bazi fertleri tarafindan (mesela sevgili kardesim) fazla liberal olarak gorulse de dusunduklerimin ailemin liberal dusunce yapisi olmasa ortaya cikabilecegini sanmiyorum, o acidan ailemi sucluyormusum gibi dusunulmesin (merhaba anne!).

- Bunlari da goz onunde tutunca her ne kadar Batililarida kendim 'fazla' liberal bulsam da (aileden geleni tamamen birakirsam da kendimi hain hissederim), onlarla bulustugum noktalari gecen yazimda atlamis oldugumu farkediyorum. Tam da bu yuzden inatla Orta Dogu halklarini kendi insanlarim olarak gorsemde onlarla da hic kaybolmayan bir gerilimim oldugunu kabul etmem gerek. Bu da Turkiye'de bir turlu ne Batili ne Dogulu olamayan bir cok insan gibi ben de tamamen otomatik tavirlarima guvenmedigim icin, her konuda nerde durmam ne dusunmem gerektigini 40 kere dusunmek ve tartmak zorunda kaliyorum, sonunda da surekli kararsiz kaliyorum. Ornegin, surekli insanlarin kisisel alana saygilari yuzunden Bati'da yasamanin Turkiye'de yasamaktan cok daha kolay oldugunu dusunuyorum ama Amerika'da yasamaya basladigimdan beri kimsenin kisisel alanimi isgal etmemesinden de rahatsizlik duyuorum, fazla ozgurluk yuzunden kendimi guvende hissedemiyorum.

- Soylenicek cok sey var. Sadece kisisel olarak degil... Yukarida bahsettigim gibi Turkiye'de liberal olmak hep bir "ama..." ile sonuclaniyor, liberal insanlar sonunda ordu'nun gelip onlari ve yarim yamalak Demokrasilerini kurtarmalarini bekliyor. Tipki benim surekli kendi ayaklarim ustunde durmayi herseyin onunde gorup ne zaman basima bir is gelse annemi ya da babami arayip beni kurtarmalarini bekledigim gibi. :) Daha yazarim...

not: internetten buldugum bu aile fotosu kime aitse gercekten cok guzelmis kutlarim.

1 comment:

  1. bu arada kalma kavramini o kadar guzel anlatmissin ki... buraya bir tebrik mesaji yazmadan edemedim. kendimi yalniz hissediyordum bu konuda. demek ki baskalari da varmis...

    ReplyDelete